Bu metinde, SAMSHA’nın (Substance Abuse and Mental Health Services Administration) travmaya duyarlı ilkelerinden yola çıkarak hazırlanmış önerilerle, çevrimiçi ve hibrit öğrenme süreçlerinde öğrencilerinizi desteklemek için kullanabileceğiniz ipuçları yer almaktadır.

Öğrencilerin geçmiş ve şimdiki travmalarından kaynaklı travmatik stres tepkileri, öğrencilerin öğrenme süreçlerine de etki edebilir. Bu nedenle, “Travma-Bilgilendirilmiş Pedagoji” öğrencilerin öğrenme süreçlerine katılımlarının desteklenmesini ve öğrencilerin güçlendirilmelerini hedefler.

Travma-bilgilendirilmiş veya travmaya duyarlı stratejiler ise, öğrencilerin kendilerini güvende hissetmelerine ve öğrenme için ihtiyaç duydukları motivasyonu kazanmalarına yardımcı olan stratejilerdir.

Travmatik olaylar (şu anda ve deprem öncesinde), hayatımızın doğal akışında dahi varlıklarını sürdüren durumlardır. Geçmiş ve şimdiki travmalar, öğrencilerin ruh sağlığı ve dolayısıyla öğrenme süreçleri üzerinde olumsuz etkilere neden olabilir. Bu açıdan, öğrencilerinizin ve kendinizin travmalarının farkında olmanız, öğrenme ve öğretme sürecinde ihtiyaç duyulan desteği sağlamanın ilk adımıdır.

Travmaya duyarlı veya travma-bilgilendirilmiş pedagojiler, öğrencilerinizin şu anda her zamankinden daha çok ihtiyaç duyduğu destekleyici öğrenme ortamlarının (çevrimiçi, hibrit veya yüz yüze) oluşturulmasına yardımcı olur. Travma-bilgilendirilmiş pedagoji, öğrencilerin travma durumlarında günlük rutinlerini dahi sürdürmekte zorlanabileceklerini vurgular. Örneğin, ülkemizde 6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen depremler dolayısıyla öğrencilerinizin ve kendinizin günlük rutin işlerinizi dahi yürütmekte veya tamamlamakta güçlük çektiğinizi fark edebilirsiniz. Derslere odaklanmakta, önceliklendirmede, öğrencilerle ilişki kurmada güçlük çekebilir, dersleri sürdürme motivasyonunuzun azaldığını fark edebilirsiniz. Benzer şekilde, öğrencilerinizin de verilen ödevleri zamanında tamamlamakta, dersi dinlemede, derse odaklanmakta zorlandıklarını, derse devam etmede sorunlar yaşamaya başladıklarını ve arkadaşlarıyla iletişim kurmak istemediklerini gözlemleyebilirsiniz.

Özetle, travma durumlarında öğrenciler aşağıdaki konularda daha fazla zorluk yaşayabilirler:

  • Derslerdeki aktiviteleri tamamlamak
  • Derslere odaklanmak
  • Ders işlenişi ve diğer konulardaki değişimleri takip etmek
  • Derse devam etmek
  • Derste öğrendiklerini hatırlamak
  • Zaman yönetimi
  • Ders çalışma ve motive olma
  • Verilen ödevleri önceliklendirmede zorluk
  • Kendi öğrenme süreçlerini yönetme
  • Akranları ile ilişki kurma ve sürdürme

Bu metinde sözü edilen travma-bilgilendirilmiş stratejilerden faydalanarak, ders izlencenizden başlayarak, ders süreçlerinizi gözden geçirebilir veya bu stratejileri derslerinize dahil ederek öğrencilerinizi destekleyebilirsiniz.

Travmaya duyarlı olmanın üç temel adımı bulunur. Bunlar:
Fark et (Realize)
İlk adım, öğrencilerin travmatik yaşam deneyimlerinin olabileceği ve bu deneyimleri nedeniyle çeşitli travmatik stres tepkileri gösterebileceklerinin farkına varmaktır.

Tanı (Recognize)
İkinci adım, travmatik stres karşısında gösterilen tepkilerin neler olduğu ve bu tepkilerden hangilerinin öğrencinizde olduğunu tanımaktır.

Yanıt ver(Respond)
Üçüncü ve son adım ise, öğrencilerin yeniden travmaya maruz kalmasına sebep olmadan, travmatik stres tepkileri ile baş etmelerini ve psikolojik dayanıklılıklarını artırmalarını kolaylaştıracak stratejileri hayata geçirmektir.

Bu adımlara dair detaylı bilgiye buraya tıklayarak ulaşabilirsiniz.

Travma-bilgilendirilmiş pedagojilerin altı temel ilkesi bulunur. Bu ilkeler:

1. Güvenlik (Safety)
Bu ilke, travma nedeniyle sarsılan “güvende olma ihtiyacını” sağlamayı amaçlar. Güvende hissetmediğimizde beynimizin “hayatta kalma modu” devreye girer ve hayatta kalmamızı önceliklendiren birtakım uyaranlar gönderir. Bu nedenle, yeni bir bilgiyi öğrenme, diğer bir deyişle “beynin öğrenme modu” ikinci plana atılmış olur. Öğrenme, ancak güvende hissettiğimizde gerçekleşir. Öğrencilerinizin duygusal, bilişsel, fiziksel ve kişilerarası ilişkilerinde güvende hissetmesine yardımcı olacak yöntemler sayesinde onların öğrenme süreçlerine katılımlarını destekleyebilirsiniz.

2. Tutarlılık ve Şeffaflık (Trustworthiness & Transparency)
Tutarlılık ve şeffaflık ilkesi, travmanın neden olduğu stres tepkilerinin azaltılmasına yardımcı olan önemli bir ilkedir

Öğretme süreçlerinde tutarlılık ve şeffaflığı sağlamak, belirsizliğin azaltılmasına yardımcı olur. Aynı zamanda, öğrencilerinizin kendilerinden beklenilenler konusunda da netleşmelerine yardımcı olur. Örneğin, vereceğiniz ödevlerin neler olacağı, bu ödevlerin amaçlarının ne olduğu, ödevlerin nasıl yapılabileceği ve değerlendirme sürecinde hangi yolların izleneceğini açıkça belirtebilirsiniz. Ders kapsamında öğrencilerinizden beklentileriniz konusunda ne kadar şeffaf ve tutarlı bir yol izlerseniz, öğrencilerinizin güvenlik ihtiyaçlarını o kadar desteklemiş olursunuz.


3. Akran Desteği (Peer Support)
Öğrenciler travmatik stres tepkileri gösterdikleri durumlarda, akranlarıyla olan ilişkilerinden uzaklaşabilir ve kendilerini yalnız hissedebilirler. Bu durum, akademik başarıları üzerinde de olumsuz etkilere sebep olabilir. Öğrencilerinizin akranları ile bir arada çalışabilecekleri ve iş birliği kurabilecekleri fırsatlar oluşturmak, “sosyal desteğin” güçlendirilmesine yardımcı olabilir. Akran desteği sayesinde, kişilerarası ilişkilerde desteklendiklerini hisseden öğrencileriniz, akranlarından çeşitli baş etme stratejileri de öğrenebilir ve yalnız olmadıkları hissi ile yaşadıkları zor durumların üstesinden daha kolay gelebilir.

4. İşbirliği ve Karşılıklılık (Collaboration & Mutuality)
Öğrencilerinizle iş birliği kurun ve karar alma süreçlerine katılımlarını teşvik edin.

5. Seçim Hakkı ve Güçlendirme (Empowerment, Voice & Choice)
Öğrencilerinize travma sonrası gösterdikleri tepkilerin “normal olmayan durum” karşısında gösterilen “normal tepkiler” olduğunu hatırlatabilir ve tepkilerini normalleştirmelerini sağlayabilirsiniz. Öğrencilerinizin travma sonrası yaşadıkları duygulara ilişkin farkındalığını artırmalarına yardımcı olmak için sınıfınıza bir uzman davet edebilirsiniz. Ayrıca, ödevler veya dersin işleniş süreçlerine yönelik kararlarda öğrencilerinizin fikirlerini alabilirsiniz. Örneğin, vereceğiniz ödevler için birden fazla seçenek sunabilir ve bunların arasından kendilerine uygun olanı seçmelerini isteyebilirsiniz.

6. Kültüre ve Farklılıklara Duyarlılık (Cultural, Historical, & Gender Issues)
Travmatik tepkilerin ifade ediliş ve yaşanış biçimi kültürel, tarihi ve toplumsal cinsiyet konularından bağımsız değildir. Her birimiz ortak tepkiler gösteriyor olsak da bu süreci deneyimleme biçimimiz bir o kadar biricik ve kendine özgü olabilir. Öğrencilerinizle iletişim kurarken hepsinin aynı şekilde davranacağını veya travma karşısında birbirleri ile tamamen benzer tepkiler göstereceklerini varsaymak doğru olmayabilir.

Buraya tıklayarak, yukarıda sözü edilen ilkelerden nasıl faydalanabileceğinize ve böylece öğrencilerinizi öğrenmeleri için nasıl motive edebileceğinize ilişkin önerilere ulaşabilirsiniz.

Webinar
Trauma-Informed Teaching & Learning, Dr. Mays Imad, Pima Community College
Trauma-Informed Teaching & Learning, Matthea Marquart & Johanna Creswell Báez
Webinar Series to Support Faculty Who Are New to Teaching Online: Recordings and Resources, Columbia University School of Social Work’s Online Campus

Dökümanlar
SAMHSA’s Concept of Trauma and Guidance for a Trauma-Informed Approach (pdf), SAMHSA’s Trauma and Justice Strategic Initiative
A Pandemic Pedagogy: Trauma-Informed Teaching Meets Healing-Centered Engagement (pdf), Cara Meixner
Strategies for Trauma-Informed Distance Learning (pdf), Christina Pate of WestEd
Best Practices For Trauma-Informed Instruction (pdf), Hanover Research
Trauma-Aware Online Teaching (slayt), Karen Costa
Essential Trauma-Informed Online Teaching Tools (slayt), Matthea Marquart, Johanna Creswell Báez, & Janice Carello

Blog
Trauma-Informed Teaching & Learning, Janice Carello, PhD, LMSW

Websiteleri
Trauma-Informed Pedagogy - For Faculty: Resilient Teaching (LibGuides), Guilford College
Teaching Guides, Stanford University

Last Updated:
03/03/2023 - 15:29